W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie instytucją zachowku, która to problematyka stanowi jedną ze specjalizacji Kancelarii Radcy Prawnego Przemysław Sobusik, niniejszym wpisem rozpoczynam serię artykułów na ten wywołujący wiele wątpliwości temat.

Czym zatem jest zachowek?

Najprościej można go zdefiniować jako określona wartość, którą najbliższe osoby powinny otrzymać od spadkodawcy w postaci darowizny, powołania do spadku lub zapisu (zwykłego lub windykacyjnego). Służy ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy w sytuacji, gdy za życia w formie darowizn czy też testamentu rozrządził spadkiem w taki sposób, że osoby uprawnione do zachowku pozbawione zostały należnego im z mocy ustawy udziału spadkowego.

Kto jest uprawniony do zachowku?

Zgodnie z przepisem art. 991 § 1 KC zachowek należy się zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Zastrzec należy, że prawo rodziców do zachowku aktualizuje się tylko wtedy, gdy spadkodawca nie miał zstępnych, zmarli przed otwarciem spadku albo są traktowani, jakby nie dożyli otwarcia spadku (z różnych powodów).

W jakiej wysokości należy się zachowek?

Co do zasady zachowek wynosi 1/2 udziału spadkowego, który by przypadał uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym a jeśli jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – 2/3 udziału spadkowego który by przypadał uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym.
Do kiedy można wystąpić z pozwem o zachowek?
Roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu. Jeśli spadkodawca testamentu nie pozostawił to roszczenie o zachowek przedawnia się z upływem 5 lat od otwarcia spadku, czyli od chwili śmierci spadkodawcy.

Jaki sąd jest właściwy do sprawy o zachowek?

Na podstawie art. 39 KPC powództwo z tytułu zachowku wytacza się wyłącznie przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli miejsca jego zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, przed sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. Przy czym istotne znaczenie ma również wartość dochodzonego zachowku. Jeśli przekracza wartość 75 000,00 zł to właściwy jest sąd okręgowy. Poniżej tej wartości wyłącznie właściwy jest sąd rejonowy.

Przykładowo jeśli spadkodawca przed śmiercią zamieszkiwał w Porębie a dochodzona kwota to 50 000,00 zł to sądem właściwym jest Sąd Rejonowy w Zawierciu. Gdyby natomiast w tym przykładzie dochodzony był zachowek w wysokości 110 000,00 zł to właściwy byłby Sąd Okręgowy w Sosnowcu.

Przypomnieć należy, że z dniem 1 kwietnia 2022 roku utworzono nowy Sąd Okręgowy w Sosnowcu, którego właściwość obejmuje obszar właściwości sądów rejonowych w Będzinie, Dąbrowie Górniczej, Jaworznie, Sosnowcu i Zawierciu. Tym samym pozwy czy też apelacje kierowane pierwotnie z okręgu Sądu Rejonowego w Zawierciu do Sądu Okręgowego w Częstochowie należy kierować do Sądu Okręgowego w Sosnowcu.

W kolejnych wpisach zajmę się m.in. zagadnieniem obliczania substratu zachowku, przedawnienia, dziedziczenia roszczenia z tytułu zachowku, doliczania darowizn do spadku czy też sposobu ustalenia wartości substratu zachowku, w tym metod wyceny składników majątkowych.

W przypadku wszelkich pytań lub wątpliwości zachęcam do kontaktu pod numerem Kancelarii w celu umówienia wizyty: 530 524 032 albo za pomocą poczty elektronicznej: kancelaria@radca24.com.pl

W dalszym ciągu często zdarza się, że dłużnik wyzbywa się majątku w sposób uzasadniający zastosowanie przez wierzyciela instytucji skargi pauliańskiej. Na ten temat napisano już wiele jednakże dzisiaj chciałbym się skupić na problematyce osoby „czwartej”, w szczególności podstaw prawnych dochodzenia przez wierzyciela zaspokojenia właśnie od tej osoby. Czytaj dalej →

Dzisiaj chciałbym się zająć problemem osób, którym na czas postępowania o ustanowienie ich rodziną zastępczą sąd opiekuńczy powierzył pieczę nad małoletnim. Zasadniczo osoby te nie spełniają wymagań w zakresie ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej lub prowadzonego przez ośrodek adopcyjny, o którym mowa w art. 44 ustawy z dnia 09 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 332) . W modelowym rozwiązaniu sąd ten powinien, na odpowiedni wniosek kandydatów na rodziców adopcyjnych, ustanowić ich tzw. tymczasową rodziną zastępczą, o której mowa w art. 109 § 2 pkt 5 krio i art. 112(5) krio. Takie powierzenie może trwać maksymalnie 6 miesięcy. Jednakże zdarzają się przypadki, że sądy opiekuńcze pozostawiają orzeczenie o powierzeniu bieżącej pieczy bądź inne równoważne, nie ustanawiając jednak tymczasowej rodziny zastępczej, co powoduje komplikacje związane z przyznaniem świadczenia dla rodziny zastępczej, o którym mowa w art. 80 ust. 1 ustawy. Czytaj dalej →